Hanefî Mezhebi nasıl oluştu?

İmam-ı Züfer

Babası Basra valilerinden Hüzeyl’dir. Hicrî 110 tarihinde doğmuş, 158’de Basra’da vefat etmiştir. İmam-ı Âzam’m yakın talebeleri arasında yer alıyordu. İmam-ı Âzam’m kendisine ayrı bir yakınlığı ve sevgisi vardı. Fıkhî meselelerde pek çok içtihadı bulunuyor.

Hanefi Mezhebi’nde ihtilaflı meselelerde sırasıyla önce İmam-ı Âzam’m, sonra İmam-ı Ebu Yusuf’un, sonra İmam-ı Muhammed’in, daha sonra da İmam-ı Âzam’ın İlmî incelik ve derinliğini takdir eden devrin en büyük âlimleri onun etrafında toplanmışlar, onun içtihatlarını kabul etmişlerdi. Böylece Ebu Hanife’ye izafe edilerek “Hanefi Mezhebi” meydana geldi.

Hanefi Mezhebi önceleri Irak’ta yayıldı. Daha sonra Mısır’a, Doğu ve Batı ülkelerine kadar vardı. Abbasiler devrinde hâkimlerin çoğu Hanefi Mezhebi’ne mensuptu. Selçuklular, Harzemliler ve Osmanlılar Hanefi idi­ler. Bugün ise Müslümanlar arasında en yaygın olan mezhep Hanefi Mez- hebi’dir. Irak’ta, Suriye’de, Pakistan’da, Afganistan’da, Batı ve Doğu Türkistan’da, Balkanlarda daha çok Hanefiler vardır. Ülkemizde de çoğunluk Hanefi Mezhebi’ne mensuptur.

İmam-ı Âzam’ın talebeleri

İmam-ı Ebu Yusuf

İmam-ı Âzam’m en büyük ve en meşhur talebelerindendir. Asıl adı Ya- kup, babasının adı İbrahim’dir. Ensardandır. Dedesi Hz. Sa’d Ashab-ı Ki- ram’dandır. Hicrî 113 tarihinde Kûfe’de doğdu. 183’te Bağdat’ta vefat etti. Hafızası kuvvetli, zeki ve takva ehli bir zattı. İmam-ı Âzam’m mezhebi üzerine ilk kitap yazan kişidir. Hanefi Mezhebi’nin bir mezhep haline gel­mesinde en büyük hisse İmam-ı Ebu Yusuf’a aittir. 17 sene kadar Abbasi devletinin kadılık vazifesini yürütmüştür. Yazmış olduğu kitaplardan mevcut olanı Kitabü’l-Harac’tır. Bu kitap Türkçeye de çevrilmiştir.

İmam-ı Muhammed

Babasının adı Hasan-ı Şeybânî’dir. Hicrî 132 tarihinde Vasıt’da doğmuş, Kûfe’de yetişmiştir. İmam-ı Âzam’m yakın talebelerindendi. Ondan ders aldı. Fakat İmam-ı Âzam hayatta iken genç yaşta olduğundan fıkıh ilmini daha çok İmam-ı Ebu Yusuf’tan öğrendi. Devrinin müracaat edilen en bü­yük âlimlerindendi. Abbasi Halifesi Harun Reşid zamanında kadılık vazi­fesinde bulunmuştur. Halife ile beraber katıldığı bir seferde Horasan’ın Rey şehrinde hakkın rahmetine kavuşmuştur. Dinî ilimlere dair doksan dokuz kadar kitap yazdığı rivayet edilir.

Hanefi Mezhebi’ne ait en meşhur kitaplar İmam-ı Muhammed’in eserle­ridir. ez-Ziyâdât, el-Câmiü’l-Kebîr, el-Câmiiı’s-Sağîr, es-Siyerü’l-Kebîr, es-Siye- rü’s-Sağîr ve el-Mebsût bu eserlerden bazılarıdır. Hanefi fakihlerinden İmam Serahsî el-Mebsût’a 30 ciltlik bir şerh yazmış ve eser bu adla meşhur olmuş­tur. İmam-ı Muhammed’in bu kitaplardaki meselelere “zâhirü’r-rivâye” adı verilir.

İmam-ı Züfer

Babası Basra valilerinden Hüzeyl’dir. Hicrî 110 tarihinde doğmuş, 158’de Basra’da vefat etmiştir. İmam-ı Âzam’m yakın talebeleri arasında yer alıyordu. İmam-ı Âzam’m kendisine ayrı bir yakınlığı ve sevgisi vardı. Fıkhî meselelerde pek çok içtihadı bulunuyor.

Originally posted 2017-01-31 00:02:11.