Salat ne demektir?
Dini terim olarak salat, namaz demektir. Lügatta dua; şeriatta, belli rükünler, özel fiiller demektir. Namaz kılana ise müsalli denilir.
Namaz, dinin direği, sağlam inancın koruyucusu, Allah’a yaklaşmanın öncüsüdür.
Namaz, günah kirlerinden kalbi temizler, gayp kapılarını açar.
Namaz münacaat makamı, gönül safasının kaynağıdır.
Namaz dinin direği ve imandan sonra ikinci derecede önemli olan bir ibadettir. Gizli açık nimetlere şükredilsin diye meşru kılınmıştır. Çünkü namazda hem organların hizmeti hem de kalbin faaliyeti vardır.
“Onlar gayba inanırlar, namazı dosdoğru kılarlar.”
Namazı dosdoğru kılmak (ikame-i salat), onun tadil-i erkanını yerine getirip sağa sola meyletmek ve iltifatta bulunmaktan koruyup doğrultmak demektir. Ona devam edip korumaktır.
Kıyam, revaç anlamında olan pazarda bir malın revaç bulmasından alınmadır. Çünkü namaz korunursa rağbet edilen bir rayiç gibi olur. Korunmazsa revaç bulmayan mal gibi olur.
Namazı dosdoğru kılmak, onu yerine getirmek için eli kolu sıvayıp gerekli hazırlığa geçilmelidir. Emre hazır olma manasından alınmadır. Namazı yerine getirmekten ibarettir.
Fazilet ve üstünlük bakımından namazın durumu nedir?
Fazilet ve üstünlük bakımından namaz, diğer ibadetlerden önde gelir. Namazın en üstün bir ibadet olduğunda İslam alimlerinin görüş briliği vardır. Delili şudur;
“İmandan sonra hangi amel üstündür” diye sorulduğunda Peygamber Efendimiz “Vaktinde kılınan namazdır.” Diye cevap vermiştir.
Namazın farz kılınmasının hikmeti nedir?
Nimeti verene şükretmek ve günahları temizlemektir.
Sabah namazını ortaklık aydınlanınca kılmak faziletli midir?
Sabah namazını ortalık aydınlanınca kılmak yolculukta da mukim iken de yalnız başına kılarken de cemaatle kılarken de müstehaptır.
Faziletin kolaylıkla meydana gelmesine sebeptir.
Hz. Enes’in (ra) rivayetine göre Peygamber Efendimiz (sav) buyurdular ki;
“Her kim sabah namazını cemaat ile kıldıktan sonra güneş doğuncaya kadar Allah’ı zikrederek oturur ve sonra iki rekat namaz kılarsa ona tam bir hac ve tam bir umre sevabı gibi sevap verilir.”
Hadisi şerh eden Zahiri, “Kendi ev halkı ile bile cemaat yapsa bu sevaba nail olur.” Demiştir.
Namazdan sonra oturmak şart değil, maksat o vakitte zikir ile meşgul olmaktır.
Hadiste bahsedilen iki rekat namazdan maksat, işrak namazıdır. “Hac”dan ise nafile hac kastedilir.
Rasulullah (sav) Efendimiz şu şekilde buyurdu:
“Sabah namazını kılıp ayakları bükük olduğu yani bağdaş kurmadığı halde konuşmayarak on defa ‘la ilahe illallah vahdehu ve hüve la şerike leh, lehü’l mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyi veyumit ve hüve ala küllişey’in kadir’ diyen kimse için on iyilik yazılır ve on kötülüğü silinir ve cennetteki makamı (bunu söylemeyenlere nisbetle) on derece yükselir ve o gün o kimse her türlü kötülüklerden korunur ve şeytanın hilelerinden emin olur. Allah’a eş koşmaktan başka bir günah kendisine erişmek üzere o gün onu takip etmez.”
Hadiste sözü edilen namazdan sonra yapılacak dua ve zikir faslında müellif bunu akşam namazı hakkında belirtmiştir. Hadisi şerifteki “ve hüve senin rıcleyn” cümlesini merhum Tahtavi, bağdaş kurmakla tefsir ettikten sonra, ayaklarını uylukları altına yaymak zarar vermez, demiştir.
Konuşmak hususunda da dünya sözüyle konuşmak kastolunmuştur. Diğer bir zikir ile fasıla koymak zarar vermez.
Başka bir hadisi şerifte Rasulullah (sav) şöyle buyurdu;
“Sabah namazını kıldıktan sonra güneş doğuncaya kadar namazgahında oturan kimse, Hz. İbrahim’in soyundan dört köle azat eden kimse gibi olur.”
Yani o kimse zikretmese bile orada kendini bulundurmakla belirtilen sevaba nail olacağına delalet etmektedir. Zikrettiği takdirde ayrıca yukarıda geçen sevap da kendisine hasıl olur.
Yatsı namazını ne zaman kılmalıyız?
Yatsı namazını gecenin ilk üçte birine, diğer bir görüşe göre üçte birin evveline kadar geciktirmek müstehaptır.
Muhaşşinin beyanına göre müstehap olan tehirin ancak kışa mahsus olduğu, yazın ise geceler kısa olup cemaat azalmamak için ilk vaktinde kılınmasının müstehap olduğu birçok muteber kitapta açıklanmıştır.
Ebu Bürde (ra) tivayetine göre Peygamberimiz (sav) yatsı namazının geç vakte bırakılmasını severler, ondan evvel yatıp uyumayı ve kıldıktan sonra oturup konuşmayı çirkin görürlerdi.
Vitr namazını eda etmek için müstehap olan vakit ne zamandır?
Vitir namazını uyanacağına güvenenler uykudan evvel kılmayıp gecenin son bölümünün evveline geciktirmek müstehap olur. Hadisi şerifte:
“Gecenin sonunda kalkacağına güvenemeyip korkanlar, vitri gecenin evvelinde yani uyumadan kılsınlar. Gecenin sonunda kalkmaya umutlu olanlar ise onu gecenin son bölümünde kılsınlar. Zira gece namazı meşhudedir, yani geceleyin kalkılıp kılınan namaza melekler hazır olurlar. Efdal olan budur.” Buyrulmuştur.
