Dini Sorular ve Cevaplar

Telkin Nedir?

Telkin Nedir?
Written by admin

 

Telkin kelime anlamı olarak bir fikri aşılamaya ve belleğe sokmaya çalışmak demektir. Dini literatürde ise telkin, vefat eden kişinin defin işleri yapıldıktan sonra mezarının başında ona kabir sorgusunda yardımcı olacak dini bilgileri tekrarlayıp hatırlamasına yardımcı olmaktır.

Naslarda herhangi bir emir ya da yasaklama olmamakla birlikte Peygamber Efendimiz (s.a.v)den rivayet edilen bazı hadislerden anlaşıldığı üzere; Peygamberimiz Efendimiz, cenaze gömüldükten hemen sonra mezarlıktan ayrılmazdı. Orda bir müddet bekler, Kuran-ı kerim okur, dua eder ve cemaate dönüp şöyle buyururdu:

‘’Kardeşiniz için Yüce Allah’tan mağfiret isteyiniz ve kendisine sükûnet ihsan buyurmasını dileyiniz. O, şimdi sual görecektir.’’ (Ebu Davut, Cenaiz 69)

İslam âlimleri bu konuda farklı fetvalar vermiştir. Hanefi âlimlere göre telkin vermek ne emredilen ne de yasaklanan bir olaydır. Şafii ve Hanbelî âlimlere göre telkin vermek müstehabken, Malikilere göre ölüm anında gereklidir ama ölümden sonra yapılması mekruhtur.

Çünkü Peygamberimizin ‘’ Ölülerinize  ‘la ilahe illallah demeyi’ telkin ediniz hadisinde ki –ölüleriniz- kelimesiyle kimi kastettiği farklı yorumlanmaktadır. Malikiler ölüleriniz derken ölmek üzere olan kişileri kastettiğini dolayısı ile telkin etmenin ölüm döşeğindeki kişiye fayda sağlayacağını aksi durumda ölmüş bir kişiye hiçbir fayda sağlamayacağını savunmuştur.

Peygamberimiz Ebu Seleme’nin cenazesinde şöyle dua etmiştir:

-‘’ Allah’ım, Ebu Seleme’yi bağışla, doğru yolda olanlar arasında derecesini yücelt. Geride kalanlar arasında onun yerine; hayırlı birileri geçir. Bizi de, onu da affeyle. Ey âlemlerin Rabbi, onun kabrini genişlet ve aydınlat.’’(Müslim, Cevaiz b.4,h.7)

Bu hadisten yola çıkan İslam âlimleri peygamberimizin sünneti olan telkinin, ölünün günahlarının affını dilemek olduğu ve ahiret hayatında huzur bulması için yapılan bir dua olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Daha sonrasında uygulanan telkin yöntemini sanki kabirde yatan kişiye kopya vermeye çalışmak diye yorumlayan âlimler bunun tamamen bidat olduğunu savunmaktadır. Buna kanıt olarak da Kuran-ı Kerimde Fatır suresinde geçen ‘’Sen kabirlerde bulunanlara işittiremezsin’’ ayetini göstermektedirler.

Fakat Deylemi, Taberani ve İbni Asakir, Ebu Ümame’den şöyle bir hadis rivayet etmişlerdir:

-‘’Ölen kardeşinizi toprağa defnettikten sonra biriniz onun başında durup şöyle desin:’’Ey falan kadın oğlu falan’’ o işitir ama cevap veremez. O devam etsin.’’ Ey falan kadın oğlu falan ‘’. Böyle deyince ölü oturur.Sonra ‘’Ey falan kadın oğlu falan ‘’ desin. Ölü ‘’ bize yol göster. Allah sana rahmet etsin’’ der ama siz onu duyamazsınız. Sonra söyle devam etsin’’ Dünyadayken Allah’tan başka ilah yoktur. Muhammet onu kulu ve elçisidir tanıklığını hatırla. Allah’ın Rab Muhammed’in Peygamber Kuranın da imam olduğuna razı olduğunu anımsa.’’ Böyle olunca Münker ve Nekir melekleri ‘’ haydi buradan çıkalım yanıtı kendisine belletilen kişiye biz ne yapacağız ‘’ der. Allah ona sorgu meleklerine karşı kanıtını öğretmiş olur. Bir adam ey Allahın elçisi ‘’ ya annesinin adını bilmezsek’’ diye sorunca peygamberimiz ‘’o zaman Âdem ve Havva’ya nispet ediniz.’’ Diye buyurmuştur.

Bu hadisin zayıf olduğunu dolayısı ile telkin vermenin her ne kadar yasaklanan bir durum olmasa da bidat olduğu düşüncesi ağır basmaktadır.